โรตาไวรัสคืออะไร

โรตาไวรัส เป็นไวรัสที่พบได้บ่อยในเด็กที่อายุต่ำกว่า 5 ปี ไวรัสชนิดนี้สามติดต่อและแพร่กระจายได้สูงมาก ส่วนมากไวรัสชนิดนี้จะก่อโรคได้บ่อยในเด็ก แต่ผู้ใหญ่ก็สามารถติดโรคนี้ได้เช่นกันซึ่งจะมีอาการแสดงของโรคที่รุนแรงน้อยกว่า

ศูนย์ควบคุม และป้องกันโรค (Centers for Disease Control and Prevention) รายงานข้อมูลการติดเชื้อโรตาไวรัส ในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งมีสถิติการเจ็บป่วยรายปี ดังต่อไปนี้

จำนวนผู้ป่วย OPD กุมารแพทย์ 400,000 ราย
จำนวนผู้ป่วยในโรงพยาบาล ประมาณ 55,000 ถึง 70,000 ราย
จำนวนผู้ป่วยห้องฉุกเฉิน 200,000 ราย
จำนวนผู้เสียชีวิต 20 ถึง 60 ราย
ปัจจุบันโรตาไวรัสไม่มียารักษาเฉพาะ ซึ่งส่วนมากโรคจะหายได้เองในเวลาภายใน 7-10 วัน แต่อย่างไรก็ตามการให้สารน้ำ
ทดแทนเป็นเรื่องสำคัญเป็นอย่างยิ่ง เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการแทรกซ้อนที่รุนแรงที่อาจถึงชีวิตได้

อาการของการติดเชื้อโรตาไวรัส

โรตาไวรัสในเด็ก

อาการของโรตาไวรัสจะพบได้บ่อยในผู้ป่วยเด็ก สามารถแสดงอาการได้ภายในสองวันหลังจากการสัมผัสกับเชื้อโรตาไวรัส อาการที่พบได้บ่อยที่สุดของโรคโรตาไวรัสคือมีอุจจาระร่วงอย่างรุนแรง และอาการแสดงอื่นๆที่อาจพบร่วมได้แก่

อาเจียน
อุจจาระมีมูกเลือดปน
อ่อนเพลีย
ไข้สูง
กระสับกระส่าย
ภาวะขาดน้ำ
ปวดท้อง

ภาวะขาดน้ำ

เป็นอาการที่ต้องระวังมากในเด็ก ซึ่งเด็กอายุกลุ่มนี้มีความเสี่ยงที่จะสูญเสียเกลือแร่จากการอาเจียนและถ่ายเหลวเนื่องจากมีน้ำหนักตัวน้อย คุณจำเป็นต้องตรวจสอบบุตรหลานของคุณอย่างรอบคอบสำหรับอาการของภาวะขาดน้ำ ยกตัวอย่างเช่น

ปากแห้ง
ผิวเย็น
ขาดน้ำตาเมื่อร้องไห้
ปัสสาวะน้อยลง
ตาลึกโบ๋

โรตาไวรัสในผู้ใหญ่

การติดเชื้อไวรัสโรตา ในผู้ใหญ่มักมีอาการคลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ ปวดท้องบิด ท้องร่วง และมีไข้ ผู้ป่วยบางรายอาจไม่มีอาการแสดงเลย

ในผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องอาจมีการการแสดงโรคได้หลายแบบ ตั้งแต่ไม่มีอาการเลย จนถึงมีการการรุนแรงมาก

ลักษณะทางระบาดวิทยาที่พบบ่อยในผู้ใหญ่ มักจะพบผู้ป่วยที่อาศัยอยู่ในถิ่นที่มีการระบาดของโรคอยู่แล้ว หรือเกิดมีการระบาดของโรคในชุมชน หรือการติดเชื่อที่เกี่ยวข้องกับการเดินทางของนักท่องเที่ยว หรือเกิดจากการแพร่กระจายของเชื้อจากเด็กสู่ผู้ใหญ่

การกำเนิดของโรคไวรัสโรตา

เริ่มแรกเมื่อเด็กได้รับการติดเชื้อมักจะมีอาการเริ่มจากมีไข้และอาเจียน และอาจมีอาการถ่ายเหลวเป็นน้ำตามมาในวันที่สาม ถึงวันที่เจ็ดของการเกิดโรค การติดเชื้อโรตาอาจจะอยู่ในอุจจาระได้นานถึง 10 วัน หลังจากที่ไม่มีอาการแสดงของโรคแล้ว

คุณอาจต้องไปพบแพทย์หากอาการของคุณไม่ดีขึ้นภายในหนึ่งวันหรือถ้าอาการแย่ลง ซึ่งการตรวจวินิจฉัยเชื้อโรตาไวรัส ต้องทำการตรวจจากอุจจาระในห้องปฏิบัติการทางการแพทย์

การแพร่กระจายของไวรัสโรตา

ไวรัสโรตามีการแพร่กระจายระหว่างการสัมผัสมือและปาก ถ้าคุณสัมผัสบุคคลหรือวัตถุที่ปนเปื้อนเชื้อไวรัสแล้วเอามือนั้นมาสัมผัสปากของคุณ คุณอาจจะได้รับการติดเชื้อได้ ซึ่งโดยส่วนมากแล้วเกิดจากการไม่ได้ล้างมือหลังจากเข้าห้องน้ำ หรือหลังจากเปลี่ยนผ้าอ้อมเด็ก

เด็กทารกและเด็กที่มีอายุต่ำกว่า 3 ปี มีความเสี่ยงสูงสำหรับการติดเชื้อโรโตวารัส การอยู่ในสถานรับเลี้ยงเด็กก็เพิ่มความเสี่ยงเช่นกัน และพบว่ามีอัตราการเกิดโรคสูงในช่วงฤถูหนาว

เชื้อไวรัสสามารถอยู่บนพื้นผิวได้เป็นระยะเวลา 2-3 สัปดาห์ หลังจากที่สัมผัสกับผู้ป่วย และนี่คือเหตุผลสำคัญที่เราต้องทำความสะอาดพื้นผิวในบ้านเป็นประจำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากสมาชิกในครอบครัวของคุณป่วยด้วยเชื้อโรตาไวรัส

การรักษาโรคโรตาไวรัส

ปัจจุบันไม่มียารักษาที่จำเพาะต่อโรคโรตาไวรัส ดังนั้นการรักษาจะเป็นแบบประคับประคอง และรักษาตามอาการเจ็บป่วย

ต่อไปนี้คือเคล็ดลับสำหรับสิ่งที่ควรทำในระหว่างการเจ็บป่วย:

ดื่มน้ำปริมาณมาก
ดื่มสารน้ำทดแทนที่มีเกลือแร่ อิเล็กโทรไลต์ (โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับเด็ก)
หลีกเลี่ยงอาหารที่มีน้ำตาลหรือไขมันเนื่องจากอาจทำให้อาการท้องร่วงแย่ลง

คุณควรต้องไปโรคพยาบาบหากบุตรของท่านมี

อาเจียนอย่างต่อเนื่อง
ท้องร่วงบ่อยๆเป็นเวลา 24 ชั่วโมงหรือนานกว่านั้น
มีไข้สูงถึง 104 ° F (40 ° C) หรือสูงกว่า
ซึมลง

ปกติแล้วการนอนรักษาตัวในโรงพยาบาลจะ Admit ผู้ป่วยที่มีการสูญเสียน้ำอย่างรุนแรง และแพทย์จะพิจารณาให้สารน้ำทดแทนทางเส้นเลือดดำ เพื่อช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจคุกคามชีวิต

วัคซีนโรตาไวรัส

วัคซีนโรตาไวรัสถูกนำมาใช้ครั้งแรกในปี 2006 วัคซีนมาในสองรูปแบบ โดยให้ทางหยอดเข้าทางปาก:Rotarix สำหรับทารกตั้งแต่ 6 ถึง 24 สัปดาห์ RotaTeq สำหรับทารกตั้งแต่ 6 ถึง 32 สัปดาห์

ไม่มีวัคซีนสำหรับเด็กโตและผู้ใหญ่ ถึงแม้ว่าวัคซีนโรตาจะช่วยป้องกันโรคได้ แต่อย่างไรก็ตามไม่มีวัคซีนตัวไหนที่สามารถป้องกันโรคได้ 100 เปอร์เซนต์ คุณอาจจะต้องปรึกษากุมารแพทย์ เกี่ยวกับความเสี่ยงกับประโยชน์ของวัคซีนชนิดนี้ รวมถึงมาตรการป้องกันที่ดีที่สุดสำหรับบุตรหลานของคุณ ทารกที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่องร่วมกันอย่างรุนแรงหรือผู้ที่ป่วยหนักอยู่แล้วไม่ควรได้รับวัคซีน

ผลข้างเคียงของวัคซีน (ปกติพบได้น้อยมาก) ได้แก่

อาการท้องเสีย
ไข้
ลำไส้กลืนกัน (พบได้น้อยมาก)

การควบคุมและป้องกัน

การขาดน้ำอย่างรุนแรงเป็นภาวะแทรกซ้อนร้ายแรงของเชื้อโรตาไวรัส และนอกจากนี้ยังพบว่าเป็นสาเหตุที่พบมากที่สุดของการเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องกับไวรัสโรตาทั่วโลก คุณควรปรึกษากุมารแพทย์ของคุณหากบุตรของคุณมีอาการโรตาไวรัสเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน

การฉีดวัคซีนเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันโรคโรตาไวรัสโดยเฉพาะในเด็กเล็กๆ นอกจากนี้คุณยังสามารถช่วยป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อโดยการล้างมือบ่อยๆและโดยเฉพาะอย่างยิ่งก่อนรับประทานอาหาร

เอกสารอ้างอิง

Rotavirus infection in adults. Anderson EJ, Weber SG. Lancet Infect Dis. 2004 Feb;4(2):91-9.
Estimated rotavirus deaths for children under 5 years of age: 2013, 215 000. (n.d.) who.int/immunization/monitoring_surveillance/burden/estimates/rotavirus/en/
Frequently asked questions about rotavirus. (n.d.). nfid.org/idinfo/rotavirus/faqs.html
Mayo Clinic Staff. (2016). Rotavirus: Overview. mayoclinic.org/diseases-conditions/rotavirus/home/ovc-20186926
Rotavirus. (2016). cdc.gov/rotavirus/index.html
Rotavirus and the vaccine (drops) to prevent it. (2014). cdc.gov/vaccines/parents/diseases/child/rotavirus.html
Rotavirus in the United States. (2016). cdc.gov/rotavirus/surveillance.html
Rotavirus vaccine safety. (2017). cdc.gov/vaccinesafety/vaccines/rotavirus-vaccine.html
Who should NOT get vaccinated with these vaccines? (2017). cdc.gov/vaccines/vpd/should-not-vacc.html

ร.อ. นพ. พันเลิศ ปิยะราช
ระบาดวิทยาคลินิค, ระบาดวิทยาโรคติดเชื้อ
ผู้ประพันธ์