อาการหอบหืดในเด็ก

อาการหอบหืดในเด็กวัยก่อนเข้าโรงเรียนจากการศึกษาวิจัยในเด็กวัยก่อนเข้าโรงเรียน อายุ 2-5 ปี จำนวน 689 คน พบว่าผู้ปกครอง และคุณครูรายงานอาการหอบหืดและการกำเริบของอาการหอบหืดมากถึง 1 ใน 3 ของทั้งหมด ในขณะเดียวกันผู้ปกครองรายงานว่าเด็กวัยก่อนเข้าโรงเรียนเรียนมีการกำเริบ ของอาการและต้องไปพบแพทย์บ่อยมาก อีกทั้งได้รับการรักษาควบคุมอาการด้วยยาสเตียรอยด์ชนิดรับประทานบ่อยกว่า เด็กในวัยอื่นๆ คณะผู้วิจัยประเมินว่าข้อมูลดังกล่าวต่ำกว่าความเป็นจริง สาเหตุที่สำคัญเป็นเพราะอาการหอบในเด็กเล็กนั้นผู้ป่วยไม่สามารถบอกเองได้ ต้องอาศัยการสอบถามข้อมูลจากผู้ปกครอง บิดามารดา ทำให้ข้อมูลที่ได้ทำการเก็บรวบรวมน่าจะน้อยกว่าที่ควรจะเป็น

การวินิจฉัยเด็กเล็กหรือเด็กวัยก่อนเข้าโรงเรียนที่มีอาการหอบหืด คำที่ใช้เรียกกลุ่มอาการนี้มีหลากหลายและแตกต่างกัน ในสหรัฐอเมริกาใช้คำว่า asthmatic bronchitis ในประเทศสวีเดนใช้คำว่า obstructive bronchitis ในประเทศนอรเวย์ใช้คำว่าbronchiolitis อาการ เหล่านี้เป็นโรคในกลุ่มเดียวกันที่มีความแตกต่างกันบางประการ ไม่ได้เป็นโรคเดียวกันทั้งหมด กลุ่มที่เป็นโรคภูมิแพ้ชัดเจนพบว่าเมื่อโตขึ้นจะมีอาการของโรคภูมิแพ้โรคใด โรคหนึ่งปรากฎอย่างเด่นชัด จากการศึกษาในเด็กโตหรือผู้ใหญ่ที่เป็นหอบหืด พบว่าร้อยละ 80 ของกลุ่มนี้จะมีอาการก่อนอายุ 2 ปี

อย่างไรก็ดีเด็กวัยก่อนเข้าโรงเรียนกลุ่มหนึ่งจะเกิดอาการหอบหืดจากการติดเชื้อไวรัส ซึ่งมักจะหายไปเมื่อโตขึ้น บาง คนมีลักษณะที่อยู่กึ่งกลางระหว่างภูมิแพ้กับหอบหืดจากการติดเชื้อไวรัส ไม่สามารถแบ่งแยกกันได้อย่างเด็ดขาดชัดเจน ทำให้สามารถมองเห็นภาพทั้งหมดของกลุ่มอาการ “cough and wheeze” ใน เด็กเล็กได้ว่าประกอบด้วยกลุ่มย่อยๆ ที่อาจแยกออกจากกันได้ยาก หรืออีกนัยหนึ่งอาการอย่างเดียวกันอาจเกิดจากโรคที่มีพยาธิสภาพที่แตกต่าง กันก็ได้

การรักษาในปัจจุบันใช้ยาในกลุ่มสเตียรอยด์ชนิดพ่น เช่น fluticasone 200 microgram ติดตามการตอบสนองของการรักษาอย่างใกล้ชนิด และใช้ยาต่อเนื่องอีกระยะหนึ่ง ในกลุ่มที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาเท่าที่ควรอาจพิจารณาใช้ยาต้านสารลิวโคไทร อีน montelukast ร่วมด้วย พบว่าผลการรักษาและป้องกันอาการหอบหืดดีขึ้นมาก ก่อนหน้านี้มีการศึกษาวิจัยวัดปริมาณของสาร leukotriene ในสารคัดหลั่งของเด็กที่เป็นโรคภูมิแพ้พบว่าสูงกว่าคนที่ไม่ได้เป็นโรคภูมิ แพ้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ

นอกจากนี้ความรู้ใหม่เกี่ยวกับจีโนมิกส์ พบ ว่าเด็กที่มี polymorphism ของ IL-8 gene หรือยีนที่เกี่ยวข้องกับการสร้าง IL-4 และ IL-10 จะไม่เป็นโรคหอบหืดและอาการต่าง ๆ อาจหายไปได้เมื่อโตขึ้น แต่การวินิจฉัยจากลักษณะอาการทางคลินิกและพยาธิสภาพของหลอดลมไม่สามารถแยก จากเด็กที่เป็นโรคหอบหืดตอนโตได้ จะเห็นได้ว่าความรู้ใหม่นี้จะสามารถนำมาประยุกต์ใช้เพื่อเป็นตัวชี้ disease predictor ได้เป็นอย่างดีในอนาคตอันใกล้

ที่มา : นพ.วรวุฒิ เจริญศิริ
ศูนย์ข้อมูลสุขภาพกรุงเทพ

ศูนย์วิจัยสุขภาพกรุงเทพ ในเครือ บริษัท กรุงเทพดุสิตเวชการ จำกัด (มหาชน)
ผู้ประพันธ์